ျမင္လွ်င္မၿပံဳး၊ ႏွလံုးမသာ၊ မ်က္ႏွာမေပး၊ က်င့္ေရးဆန္႔က်င္၊ ရန္တြင္မွီခို၊ မိတ္ကိုၾကဥ္ဖဲ၊ ဆဲသူကိုမ၊ ခ်ီးမြမ္းကဖ်က္၊ လွ်ိဳ႕၀ွက္မၾကား၊ ၀ွက္ထားေဖာ္ဆို၊ မႈကိုျပစ္ရွာ၊ ပညာျပစ္တင္၊ ပ်က္လွ်င္ၾကည္သာ၊ ပြါးလာမုန္းထား၊ စားထူးရေမ့၊ ရေလ့မတ၊ ဆယ့္ေျခာက္၀တြင္၊ အမိတၱမူ၊ မိတ္ျပန္ယူၿပီး၊ ဤသူကားရန္၊ ဤသူဟန္မူ၊ မိတ္မွန္အၿမဲ၊ မခၽြတ္လြဲသည္၊ လူကဲခတ္၍ ေပါင္းေလသတည္း။
(ကင္း၀န္မင္းၾကီး ကဗ်ာစု)
(ကင္း၀န္မင္းၾကီး ကဗ်ာစု)
ေလာကရဲ႕ သဘာ၀ကိုက ၿပိဳင္ဆိုင္မႈနဲ႔ မကင္းပါဘူး။ ''မိမိမွတစ္ပါး အျခား'' ဆိုတာေတြ ရွိတဲ့ေနာက္မွေတာ့ အတြင္းၾကိတ္ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေတြ၊ သိသိသာသာ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေတြ ရွိေတာ့တာပါပဲ။ ၾကီးပြါးတိုးတက္ေရးကို ဦးတည္တဲ့ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ိဳးကို ၾကိဳဆိုလက္ခံၿပီး ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးမႈကို ေျခလွမ္းျပင္ေနတဲ့ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈမ်ိဳးကို ဟန္႔တားရပါမယ္။ လူရယ္လို႔ ျဖစ္လာရင္ တစ္ဦးတည္းသင္းကြဲ ေနလို႔မရတဲ့အတြက္ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းေတြကေတာ့ အနည္းနဲ႔အမ်ား ရွိၾကရမွာပါ။ အေပါင္းအသင္း အခ်င္းခ်င္းထဲမွာလည္း ၾကိတ္ၿပိဳင္၊ ေပၚတင္ၿပိဳင္ရင္းနဲ႔ မိတ္ေဆြဘ၀ကေန ရန္သူအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြားတာမ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီလို ေျပာင္းလဲတတ္တဲ့အတြက္ ကိုယ္နဲ႔ သိပ္ၾကီးရင္းရင္းႏွီးႏွီးရွိေပမယ့္ မိတ္ေဆြပါလို႔ တစ္ထစ္ခ် ေျပာလို႔မရေတာ့သလို သိပ္မခင္လို႔လည္း ရန္သူစာရင္း သြင္းလို႔မရႏိုင္ပါဘူး။ ခြဲဖို႔ သိပ္ခက္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အေယာင္ေဆာင္ မိတ္ေဆြဆိုတာ ရန္သူထက္ေတာင္ ဆိုးတယ္မဟုတ္လား။ အခ်ိန္မေရြး ေနာက္ေက်ာကို ဓားနဲ႔ထိုးသြားႏိုင္ပါတယ္။
ဗုဒၶျမတ္စြာ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ကလည္း ကလ်ာဏမိတၱ (မိတ္ေဆြစစ္)နဲ႔ ျပည့္စံုျခင္းဟာ သံသရာ၀ဋ္ဒုကၡမွ လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ ရာႏႈန္းျပည့္ အေရးပါတယ္လို႔ အရွင္အာနႏၵာကို မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ပဌာန္း ပါဠိေတာ္မွာလည္း မိတ္ေဆြေကာင္းကို ေလာကေရး၊ ဓမၼေရးမွာ အလြန္စြမ္းအားၾကီးမားတဲ့ အားထားမွီခိုရာ = ဥပနိႆယပစၥည္းလို႔ ဆိုထား ပါတယ္။ ဒီေလာက္ေတာင္ အေရးပါေနတဲ့ မိတ္ေဆြစစ္ကို ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး သိႏိုင္ပါ့မလဲ။ သူ႔စိတ္လည္း ကိုယ္၀င္ၾကည့္လို႔မရ။ အေပါင္းအသင္းမွားသြားလို႔ ေသာတာပန္မ်ိဳးေစ့ၾကီး ပါပါလ်က္နဲ႔ ငရဲမွာနစ္သြားရတဲ့ အဇာတသတ္လိုမ်ိဳး ျဖစ္သြားရရင္လည္း ဒုကၡ။ အင္း…။ သိပ္ေတာ့လည္း စိတ္မပူပါနဲ႔။ မိမိတို႔က ဗုဒၶရဲ႕ တပည့္သားသမီး ျဖစ္တဲ့ေနာက္ေတာ့ ျပႆနာတိုင္းအတြက္ အေျဖရွိၿပီးသားပါ။
ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ့တဲ့ ရန္သူ၊ မိတ္ေဆြ ခြဲျခားနည္းေတြထဲက မိတၱာမိတၱဇာတ္လာ နည္းကေလး တစ္ခုကိုပဲ လက္ေဆာင္ေပးခ်င္ပါတယ္။ ရန္သူ႔အဂၤါ (၁၆)ပါး၊ မိတ္ေဆြအဂၤါ (၁၆)ပါးရယ္လို႔ ရွိပါတယ္။
ရန္သူ႔အဂၤါ (၁၆)ပါးက -
(၁) ကိုယ့္ကိုျမင္လွ်င္ မၿပံဳးရႊင္။
(၂) ကိုယ့္အသံၾကားေသာ္လည္း မႏွစ္သက္။
(၃) မ်က္လံုးခ်င္းပင္ မဆံုခ်င္၊ မ်က္ႏွာလႊဲ၏။
(၄) ကိုယ့္ကို အၿမဲ ဆန္႔က်င္၏။
(၅) ကိုယ္ႏွင့္ မတည့္သူတို႔ႏွင့္သာ ေပါင္း၏။
(၆) ကိုယ္ႏွင့္တည့္သူတို႔ႏွင့္ မေပါင္း။
(၇) ကိုယ့္ကို ခ်ီးမြမ္းလွ်င္ မၾကိဳက္၊ တားျမစ္၏။
(၈) ကိုယ့္ကို ဆဲေရးကဲ့ရဲ႕လွ်င္ ၾကိဳက္၏။
(၉) ရန္သူတို႔၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ကို ကိုယ့္ကို မေျပာ။
(၁၀) ကိုယ့္လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ကို လွ်ိဳ႕၀ွက္မေပး။
(၁၁) ကိုယ့္အလုပ္ကို မခ်ီးမြမ္း၊ အျပစ္ရွာ၏။
(၁၂) ကိုယ့္ပညာကို အသိအမွတ္ မျပဳ။
(၁၃) ကိုယ္စီးပြါးပ်က္လွ်င္ ၀မ္းသာ၏။
(၁၄) ကိုယ္စီးပြါးတက္လွ်င္ မနာလို၊ မရႈစိမ့္။
(၁၅) ေကာင္းတာရလွ်င္ ကိုယ့္ကို သတိမရ။
(၁၆) ကိုယ္ဒုကၡေရာက္ေသာ္လည္း မသနား၊ စိတ္မတုန္လႈပ္။
-တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
မိတ္ေဆြအဂၤါ (၁၆)ပါးကေတာ့ -
(၁) ခြဲခြါေနရလွ်င္ အၿမဲေအာက္ေမ့ သတိရ၏။
(၂) ကိုယ္ေရာက္လာလွ်င္ ႏွစ္သက္သေဘာက်၏။
(၃) ကိုယ့္ကို အၿမဲ ေပ်ာ္ရႊင္ေစလို၏၊ ခ်စ္ျမတ္ႏိုး၏။
(၄) ကိုယ့္အသံၾကားလွ်င္ အၿမဲ ႏွစ္သက္၏၊
(၅) ကိုယ့္မိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္သာ ေပါင္း၏။
(၆) ကိုယ့္ရန္သူမ်ားႏွင့္ မေပါင္း။
(၇) ကိုယ့္ကို ခ်ီးမြမ္းလွ်င္ ေထာက္ခံခ်ီးမြမ္း၏။
(၈) ကိုယ့္ကို ဆဲေရးကဲ့ရဲ႕လွ်င္ တားျမစ္၏။
(၉) ရန္သူတို႔၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ကို ေျပာျပ၏။
(၁၀) ကိုယ့္လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ကို လွ်ိဳ႕၀ွက္ေပး၏။
(၁၁) ကိုယ့္အလုပ္ကို ခ်ီးမြမ္းေလးစား၏။
(၁၂) ကိုယ့္ပညာ၊ စြမ္းရည္သတၱိကို အသိအမွတ္ ျပဳ၏။
(၁၃) ကိုယ္စီးပြါးပ်က္လွ်င္ မႏွစ္သက္။
(၁၄) ကိုယ္စီးပြါးတက္လွ်င္ ထပ္တူ၀မ္းသာ၏။
(၁၅) ေကာင္းတာရလွ်င္ ကိုယ့္ကို သတိရ၏။
(၁၆) ကိုယ္ဒုကၡေရာက္ေသာ္ စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္၏။
- တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ (၃၂)ပါးေသာ လကၡဏာေတြနဲ႔ မိမိနဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေနသူမ်ားကို ရန္သူ၊ မိတ္ေဆြ ခြဲျခားၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီမွာၾကည့္ရင္ မိတ္ေဆြစစ္တစ္ေယာက္ ရဖို႔အတြက္ ေလာကီစည္းစိမ္ အဆင့္အတန္းက ဘယ္ေနရာကမွ အေရးမပါဘူးဆိုတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ေငြရွိရံုနဲ႔ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အထဲမွာ မိတ္ေဆြစစ္ကလည္း ထိပ္ဆံုးကေပါ့။ မိမိပတ္၀န္းက်င္မွာ ၀ိုင္း၀ိုင္းလည္ေနတဲ့ အေပါင္းအသင္းေတြထဲမွာ မိတ္ေဆြစစ္ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္မ်ားပါသလဲလို႔ ခြဲျခားၾကည့္ရတာ စိတ္၀င္စားစရာပါပဲ။
မိတ္ေဆြေကာင္းနဲ႔ ေပါင္းမိပါမွ သူေတာ္ေကာင္းတရား နာရပါမယ္။ သူေတာ္ေကာင္းတရား နာရပါမွ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ ေကာင္းစြာထားတတ္ပါမယ္။ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ ေကာင္းစြာထားတတ္ပါမွ ကုသိုလ္ျဖစ္ပါမယ္။ ကုသိုလ္ တရားကသာလွ်င္ အရာရာေအာင္ျမင္ေစတဲ့ အေၾကာင္းဆိုေတာ့ ဆန္႔က်င္ဘက္ သံသရာစက္ၾကီး လည္မလာခင္ ျမန္ျမန္ပဲ ခြဲျခားစိစစ္ စြန္႔ထုတ္ပစ္လိုက္စမ္းပါ။
အဲ… ကိုယ့္အေန ကိုယ့္ဘက္ကခ်ည္း အားရပါးရ မၾကည့္ဘဲ ကိုယ္ကေရာ…? ဆိုတဲ့ အေတြးေလး ၀င္ဖို႔ေတာ့ မေမ့ေစနဲ႔ေနာ္။
ဗုဒၶျမတ္စြာ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ကလည္း ကလ်ာဏမိတၱ (မိတ္ေဆြစစ္)နဲ႔ ျပည့္စံုျခင္းဟာ သံသရာ၀ဋ္ဒုကၡမွ လြတ္ေျမာက္မႈအတြက္ ရာႏႈန္းျပည့္ အေရးပါတယ္လို႔ အရွင္အာနႏၵာကို မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ပဌာန္း ပါဠိေတာ္မွာလည္း မိတ္ေဆြေကာင္းကို ေလာကေရး၊ ဓမၼေရးမွာ အလြန္စြမ္းအားၾကီးမားတဲ့ အားထားမွီခိုရာ = ဥပနိႆယပစၥည္းလို႔ ဆိုထား ပါတယ္။ ဒီေလာက္ေတာင္ အေရးပါေနတဲ့ မိတ္ေဆြစစ္ကို ဘယ္လိုလုပ္ၿပီး သိႏိုင္ပါ့မလဲ။ သူ႔စိတ္လည္း ကိုယ္၀င္ၾကည့္လို႔မရ။ အေပါင္းအသင္းမွားသြားလို႔ ေသာတာပန္မ်ိဳးေစ့ၾကီး ပါပါလ်က္နဲ႔ ငရဲမွာနစ္သြားရတဲ့ အဇာတသတ္လိုမ်ိဳး ျဖစ္သြားရရင္လည္း ဒုကၡ။ အင္း…။ သိပ္ေတာ့လည္း စိတ္မပူပါနဲ႔။ မိမိတို႔က ဗုဒၶရဲ႕ တပည့္သားသမီး ျဖစ္တဲ့ေနာက္ေတာ့ ျပႆနာတိုင္းအတြက္ အေျဖရွိၿပီးသားပါ။
ဗုဒၶေဟာၾကားခဲ့တဲ့ ရန္သူ၊ မိတ္ေဆြ ခြဲျခားနည္းေတြထဲက မိတၱာမိတၱဇာတ္လာ နည္းကေလး တစ္ခုကိုပဲ လက္ေဆာင္ေပးခ်င္ပါတယ္။ ရန္သူ႔အဂၤါ (၁၆)ပါး၊ မိတ္ေဆြအဂၤါ (၁၆)ပါးရယ္လို႔ ရွိပါတယ္။
ရန္သူ႔အဂၤါ (၁၆)ပါးက -
(၁) ကိုယ့္ကိုျမင္လွ်င္ မၿပံဳးရႊင္။
(၂) ကိုယ့္အသံၾကားေသာ္လည္း မႏွစ္သက္။
(၃) မ်က္လံုးခ်င္းပင္ မဆံုခ်င္၊ မ်က္ႏွာလႊဲ၏။
(၄) ကိုယ့္ကို အၿမဲ ဆန္႔က်င္၏။
(၅) ကိုယ္ႏွင့္ မတည့္သူတို႔ႏွင့္သာ ေပါင္း၏။
(၆) ကိုယ္ႏွင့္တည့္သူတို႔ႏွင့္ မေပါင္း။
(၇) ကိုယ့္ကို ခ်ီးမြမ္းလွ်င္ မၾကိဳက္၊ တားျမစ္၏။
(၈) ကိုယ့္ကို ဆဲေရးကဲ့ရဲ႕လွ်င္ ၾကိဳက္၏။
(၉) ရန္သူတို႔၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ကို ကိုယ့္ကို မေျပာ။
(၁၀) ကိုယ့္လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ကို လွ်ိဳ႕၀ွက္မေပး။
(၁၁) ကိုယ့္အလုပ္ကို မခ်ီးမြမ္း၊ အျပစ္ရွာ၏။
(၁၂) ကိုယ့္ပညာကို အသိအမွတ္ မျပဳ။
(၁၃) ကိုယ္စီးပြါးပ်က္လွ်င္ ၀မ္းသာ၏။
(၁၄) ကိုယ္စီးပြါးတက္လွ်င္ မနာလို၊ မရႈစိမ့္။
(၁၅) ေကာင္းတာရလွ်င္ ကိုယ့္ကို သတိမရ။
(၁၆) ကိုယ္ဒုကၡေရာက္ေသာ္လည္း မသနား၊ စိတ္မတုန္လႈပ္။
-တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
မိတ္ေဆြအဂၤါ (၁၆)ပါးကေတာ့ -
(၁) ခြဲခြါေနရလွ်င္ အၿမဲေအာက္ေမ့ သတိရ၏။
(၂) ကိုယ္ေရာက္လာလွ်င္ ႏွစ္သက္သေဘာက်၏။
(၃) ကိုယ့္ကို အၿမဲ ေပ်ာ္ရႊင္ေစလို၏၊ ခ်စ္ျမတ္ႏိုး၏။
(၄) ကိုယ့္အသံၾကားလွ်င္ အၿမဲ ႏွစ္သက္၏၊
(၅) ကိုယ့္မိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္သာ ေပါင္း၏။
(၆) ကိုယ့္ရန္သူမ်ားႏွင့္ မေပါင္း။
(၇) ကိုယ့္ကို ခ်ီးမြမ္းလွ်င္ ေထာက္ခံခ်ီးမြမ္း၏။
(၈) ကိုယ့္ကို ဆဲေရးကဲ့ရဲ႕လွ်င္ တားျမစ္၏။
(၉) ရန္သူတို႔၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ကို ေျပာျပ၏။
(၁၀) ကိုယ့္လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္ကို လွ်ိဳ႕၀ွက္ေပး၏။
(၁၁) ကိုယ့္အလုပ္ကို ခ်ီးမြမ္းေလးစား၏။
(၁၂) ကိုယ့္ပညာ၊ စြမ္းရည္သတၱိကို အသိအမွတ္ ျပဳ၏။
(၁၃) ကိုယ္စီးပြါးပ်က္လွ်င္ မႏွစ္သက္။
(၁၄) ကိုယ္စီးပြါးတက္လွ်င္ ထပ္တူ၀မ္းသာ၏။
(၁၅) ေကာင္းတာရလွ်င္ ကိုယ့္ကို သတိရ၏။
(၁၆) ကိုယ္ဒုကၡေရာက္ေသာ္ စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္၏။
- တို႔ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီ (၃၂)ပါးေသာ လကၡဏာေတြနဲ႔ မိမိနဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေနသူမ်ားကို ရန္သူ၊ မိတ္ေဆြ ခြဲျခားၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီမွာၾကည့္ရင္ မိတ္ေဆြစစ္တစ္ေယာက္ ရဖို႔အတြက္ ေလာကီစည္းစိမ္ အဆင့္အတန္းက ဘယ္ေနရာကမွ အေရးမပါဘူးဆိုတာ ေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ေငြရွိရံုနဲ႔ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အထဲမွာ မိတ္ေဆြစစ္ကလည္း ထိပ္ဆံုးကေပါ့။ မိမိပတ္၀န္းက်င္မွာ ၀ိုင္း၀ိုင္းလည္ေနတဲ့ အေပါင္းအသင္းေတြထဲမွာ မိတ္ေဆြစစ္ ဘယ္ႏွစ္ေယာက္မ်ားပါသလဲလို႔ ခြဲျခားၾကည့္ရတာ စိတ္၀င္စားစရာပါပဲ။
မိတ္ေဆြေကာင္းနဲ႔ ေပါင္းမိပါမွ သူေတာ္ေကာင္းတရား နာရပါမယ္။ သူေတာ္ေကာင္းတရား နာရပါမွ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ ေကာင္းစြာထားတတ္ပါမယ္။ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္ ေကာင္းစြာထားတတ္ပါမွ ကုသိုလ္ျဖစ္ပါမယ္။ ကုသိုလ္ တရားကသာလွ်င္ အရာရာေအာင္ျမင္ေစတဲ့ အေၾကာင္းဆိုေတာ့ ဆန္႔က်င္ဘက္ သံသရာစက္ၾကီး လည္မလာခင္ ျမန္ျမန္ပဲ ခြဲျခားစိစစ္ စြန္႔ထုတ္ပစ္လိုက္စမ္းပါ။
အဲ… ကိုယ့္အေန ကိုယ့္ဘက္ကခ်ည္း အားရပါးရ မၾကည့္ဘဲ ကိုယ္ကေရာ…? ဆိုတဲ့ အေတြးေလး ၀င္ဖို႔ေတာ့ မေမ့ေစနဲ႔ေနာ္။
0 comments: